Sáng kiến giám sát về thực thi chính sách hỗ trợ NKT là một trong những nội dung được các nhóm cộng đồng (NCĐ) thực hiện thông qua hình thức khảo sát, phỏng vấn trực tiếp NKT. Từ năm 2018-2020, các NCĐ đã thực hiện khảo sát, phỏng vấn 190 NKT tại 5 xã vùng dự án. Trong đó, 74 NKT và nghi ngờ khuyết tật được khảo sát năm 2018 tại xã Nhuận Trạch (Lương Sơn); 116 NKT được khảo sát năm 2020 tại các xã: Vũ Bình (Lạc Sơn); An Bình (Lạc Thủy); Tòng Đậu, Nà Phòn (Mai Châu). Nội dung khảo sát tìm hiểu về tình trạng chung của NKT, xác định mức độ khuyết tật, tiếp cận các dịch vụ y tế, việc làm, văn hóa. Trong quá trình khảo sát, Trung tâm ACDC đã hỗ trợ chuyên gia tư vấn pháp luật miễn phí trực tiếp cho 25 Trung tâm ACDC với các nội dung về hồ sơ thủ tục bước đầu cho xác định mức độ khuyết tật; thủ tục bổ sung để hưởng trợ cấp; cấp phát thẻ BHYT; cấp giấy xác nhận khuyết tật. Ngoài ra, Trung tâm ACDC còn tiếp nhận tư vấn miễn phí online, qua điện thoại cho NKT và cán bộ LĐ-TB&XH, cán bộ HND cấp xã về các nội dung liên quan đến thực hiện chính sách hỗ trợ NKT tại địa phương.

Nhóm cộng đồng xã Nhuận Trạch (Lương Sơn) khảo sát thực hiện chính sách đối với người khuyết tật trên địa bàn.

Kết quả khảo sát chỉ ra: trong 190 NKT được khảo sát có 37% NKT vận động; 29% NKT thần kinh, tâm thần; 11% NKT trí tuệ; 8% NKT nghe, nói; 8% NKT nhìn và 6% NKT khác. Các xã khảo sát tổ chức xét duyệt mức độ khuyết tật định kỳ theo quý hoặc 6 tháng một lần; NKT sau khi rà soát được cấp giấy xác nhận khuyết tật (một số địa phương giữ giấy xác nhận khuyết tật tại xã); NKT được hưởng chế độ theo quy định (thẻ BHYT); đa số công trình công cộng (trụ sở UBND, nhà văn hóa, trạm y tế, trường học) chưa có đường dốc tiếp cận cho NKT theo quy chuẩn kỹ thuật quốc gia QCVN 10:2014/BXD về xây dựng công trình đảm bảo NKT tiếp cận sử dụng; đa số NKT không tham gia các tổ chức hội, nhóm tại địa phương. 25% NKT được phỏng vấn có thể làm nông nghiệp tại nhà (chăn nuôi, trồng trọt), 75% không hoặc không thể làm được.

Ông Hoàng Minh Thắng, thành viên NCĐ xã Nhuận Trạch chia sẻ: NCĐ xã Nhuận Trạch đã thực hiện khảo sát chế độ, chính sách đối với NKT trên địa bàn. Tổng số có 74 người tham gia trả lời phỏng vấn, trong đó, 54 người có tên trong danh sách quản lý NKT của UBND xã, 20 trường hợp chưa có tên trong danh sách quản lý. Qua khảo sát, NKT mong muốn được Nhà nước nâng mức tiền trợ cấp hàng tháng; hỗ trợ xe lăn cho người đi lại khó khăn; đào tạo nghề và hỗ trợ việc làm cho NKT… Từ các kiến nghị, đề xuất của NKT, NCĐ đã đề xuất với chính quyền địa phương, kết quả, 8 trường hợp được xác định là khuyết tật nặng và đặc biệt nặng; 5 hồ sơ gửi Phòng LĐ-TB&XH huyện đề nghị xem xét để được hưởng trợ cấp hàng tháng… Ngoài ra, chính quyền địa phương tạo nhiều cơ hội việc làm cho NKT.

Bà Nguyễn Thị Hương Hải, Phó Chủ tịch HND tỉnh cho biết: Thông qua khảo sát thực tế, các NCĐ gửi báo cáo kèm khuyến nghị tăng cường hiệu quả thực thi chính sách hỗ trợ NKT tới UBND các xã, Phòng LĐ-TB&XH huyện. Một số khuyến nghị đã được chính quyền địa phương và cơ quan chức năng ra quyết định tiếp thu, với những thay đổi tích cực trong thực thi chính sách hỗ trợ NKT. Các xã đã chỉ đạo hoạt động tuyên truyền, nâng cao nhận thức của cộng đồng về quyền lợi, chính sách hỗ trợ NKT. Một số xã đã thực hiện xác định mức độ khuyết tật theo đề nghị của NKT hoặc trưởng thôn. 43 NKT được rà soát, cấp giấy xác nhận khuyết tật bổ sung; 30 NKT nặng và đặc biệt nặng được bổ sung hưởng trợ cấp hàng tháng theo quy định; 2 NKT được tham gia học nghề và cấp chứng chỉ nghề. Bên cạnh đó, trẻ em khuyết tật được miễn giảm các khoản đóng góp, hỗ trợ đồ dùng học tập...